انجير معابد
نامهاي غير ايراني: Buddha tree ,Peepal Tree, Bo tree, beepul tree, sacred tree
نام علمي: Ficus religiosa Linn.
مقدمهانجير معابد
از نظر تقدس و قدمت در سراسر جهان بي¬رقيب است. اين درخت از جمله درازعمرترين
درختان مي¬باشد به طوري كه يكي از اين درختان در حوالي بمبئي حدود 3000 سال عمر
مي¬كند. بودائيست¬ها اعتقاد دارند كه شاهزاده سيدهارتا با نشتن در زير اين درخت
روشن فكر شده و از آن زمان يك بودا شده است، به همين دليل اين درخت، به اعتقاد
بودائسيت ها درختي مقدس به شمار مي¬رود.
انجير معابد به عنوان گياهي زينتي در
خيابان¬ها و يا كنار جاده¬ها كاشته مي¬شود، اندكي استفاده¬هاي دارويي و اقتصادي
دارد و نيز گاهي ميوه و جوانه¬برگ هاي كوچك آن مصرف خوراكي دارد. عصاره پوست درخت
به عنوان دهان شويه براي كم كردن دندان درد يا قوي سازي لثه و نيز براي درمان
اسهال، اسهال خوني، سوزاك و زخم معده كاربرد دارد. برگ¬ها و شاخه¬هاي جوان مسهل
بوده و در درمان بيماري¬هاي پوستي به كار مي روند.
خصوصيات گياه
شناسي
درختي بزرگ، ارتفاع تا 30 متر، قطر تنه 5/1 تا 2 متر، رشد سريع،
هميشه سبز كه در مناطق با آب و هوای موسونی نيمه خزان كننده و خزان كننده است.
برگ¬ها براق، سبز تيره، چرمي، لرزان و قلبي شكل كه نوك دراز و مخروطي شكل دارند.
دارا بودن نوك دراز و مخروطي باعث مي شود كه شناسايي اين درخت به آساني صورت گيرد.
دمبرگ ها كشيده كه برخي اوقات تا 13 سانتي متر نيز مي¬رسند. پهنك برگ بيضي پهن تا
بيضي كروي، 25-7 × 16-4، حاشيه ها صاف و گاهي موج¬دار، رگبرگ¬هاي اصلي 2 و به ندرت
3 جفت، رگبرگ¬هاي فرعي 6 تا 9 جفت. برگ¬هاي آويخته با دمبرگ¬هاي طويل با كوچكترين
نسيم ها مي¬رقصند و برخورد برگ ها به هم صدايي دلنواز شبيه صداي باران بوجود
مي¬آورد. پوست خاكستري كم¬رنگ كه مرتبا به صورت تكه¬هايي كنده شده و مجددا بازسازي
مي¬گردد. تنه در درختان جوان گرد بوده و به موازات پير شدن برآمدگي¬ها و شيارهاي
بي¬نظمي روي آن ايجاد مي شود. ميوه ها به صورت جفتي رشد مي¬كنند و بعد از رشد گل¬ها
را مي¬پوشانند. ميوه¬هاي رسيده ارغواني رنگ هستند.
توليد مثل
براي
تشكيل ميوه، همانند ساير گونه¬هاي انجير، فعاليت زنبورهاي گرده افشان الزامي است،
به طوري كه در مناطقي كه اين حشرات وجود ندارند ميوه¬اي تشكيل نمي¬گردد . ميوه¬هاي
رسيده توسط پرندگان خورده مي¬شوند، همانند انجير بنگالي بذرها بوسيله پرندگان به
روي يك درخت انتقال مي¬يابند، جوانه زده و به صورت اپي¬فيت روي درخت ميزبان رشد
مي¬كند. بسته به نوع درخت ميزبان و شرايط اقليمي ممكن است ميزبان بوسيله فشار آوردن
به ريشه اين درخت آن را از پاي درآورد، به هر حال اين بدان معنا نيست كه انجير
بنگالي و معابد گياهاني پازيت هستند، اين درختان از گياه ميزبان تغذيه نمي¬كنند
بلكه مواد غذايي خود را از باران و هوا بدست مي¬آورند تا اينكه ريشه¬هاي هوايي
آن¬ها به زمين برسد.
تكثير
تكثير اين
درخت از طريق بذر و قلمه امكان¬پذير است. تكثير از طريق قلمه متاسفانه به خوبي
انجير بنگالي توسعه نيافته است. اخيرا توجه به فنون كشت بافت براي تكثير انبوه و
حفظ ذخيره ژني گياهان دارويي كمياب و در معرض خطر انقراض افزايش يافته است. توسعه
فنون ريز ازديادي براي انجبر مقدس امري لازم تلقي مي¬شود، ولي اطلاعات بسيار كمي در
ارتباط با اين موضوع در دسترس است. در آزمايشي كه ريز¬نمونه، جوانه¬انتهايي و جانبي
شاخه¬هاي جوان بود بهترين شاخه¬انگيزي در محيط ام. اس. همراه با 5/0 ميلي¬گرم بر
ليتر BAP و 1/0 ميلي¬گرم بر ليتر IAA مشاهده شد كه 78 درصد ريزنمونه¬ها در هر كشت
16 شاخه توليد كرد.
عكسها از دانشگاه كشاورزي و منابع طبيعي رامين
Photo from Ramin Agricultural & Natural Resources University
وبلاگ باغ خلیج پارس