درخت كرت
درخت ، معمولاً به ارتفاع 2 تا 10 متر ، با تاج تقریباً كروی ، شاخههای جوان كرك آلود ، برگها دو بار شانه ای ، شانهها به طول تا 3 سانتیمتر ، برگچهها به تعداد 5 تا 26 جفت ، به طول 2 تا 7 میلیمتر و عرض 5/0 تا 5/2 میلیمتر . گل آذین سرسان ، گلها به رنگ زرد روشن یا زرد طلایی . میوه نا شكوفا ، پهن ، به طول 5 تا 20 سانتیمتر و عرض 10 تا 22 میلیمتر ، قهوه ای تیره تا خاكستری . زمان گل دهی بهمن تا اردیبهشت و رسیدن میوه فروردین و اردیبهشت . گیاه متعلق به منطقه خلیج و عمانی و اغلب در كنار جویبارها و خیابانها و باغها دیده میشود . درختان كرت در حاشیه سواحل جنوب كشور ، به ویژه در كنار روستاها عمدتاً با دخالت انسان از نظر مراقبت و آبیاری ادامه حیات میدهند . ارتفاع این درختان ۱۰ - ۱۵ متر ، قطر برابر سینه ۱۷ - ۶۰ سانتیمتر و قطر تاج پوشش ۶ - ۱۷ متر اندازه گیری شده است .
كرت دارای تنوع ژنتیكی زیادی بوده و در مركز خاستگاه آن شش زیر گونه شناسایی شده است كه عبارتند از :
A.nilotica subsp.indica
A.nilotica subsp.nilotica
A.nilotica subsp.hemispherica
A.nilotica subsp.cupressiformis
A.nilotica subsp.astringens
A.nilotica subsp.subalata
مهمترین و تجاری ترین زیر گونه كرت subsp.indica است كه دارای یك تاج پوشش گسترده بوده و به طور طبیعی در سرتاسر آسیای جنوبی دیده میشود و بیشتر گزارشهای توصیفی كه در منابع راجع به گونه كرت یا A.nilotica ذكر میشود ، مربوط به این زیر گونه است . زیر گونه subsp.indica بومی آفریقا است . زیر گونه subsp.cupressiformis دارای تنه ای بلند و شاخههای نازك رو به بالا و تاج پوشش مخروطی شكل است . این زیر گونه نسبت به زیر گونه subsp.indica چوب الواری كمتری تولید میكند . لازم به ذكر است كه از میان ریز گونههای كرت ، زیر گونه subsp.indica در مركز ، جنوب و جنوب شرق ایران پراكنش دارد و زیر گونه subsp.nilotica نیر فقط از بوشهر گزارش شده است و از وجود زیر گونههای دیگر آن در ایران گزارشی در دست نمیباشد .
کاربرد در فضای سبز :
به عنوان یك درخت سایه دار در پاركهای جنگلی با خاك سنگین رسی یا دانه ریز و دارای زهكشی ضعیف مناسب میباشد . كرت حتی خاكهای در حالت غرقاب را به مدت چند ماه به خوبی تحمل میكند . كاشت كرت به عنوان درخت سایه دار در حاشیه خیابانهای شهری توصیه نمیشود ، چون ریشههای قوی و تنومند آن باعث خرابی پیاده رو میشود و خارهای تیز آن نیز پس از ریزش از درخت ، میتواند ایجاد مزاحمت بنماید . كاشت كرت به عنوان یك درخت سایه دار در محوطههای كارگاهی ، در حاشیه و كنار جادههای خارج از شهر و در اطراف اتوبانها نیز توصیه میشود .
مراقبتهای باغبانی :
كرت در مناطق با بارندگی ۵۰۰ - ۱۵۰۰ میلیمتر رشد میكند . اگر چه این درخت قادر به رشد در مناطق با بارندگی كمتر از 250 میلیمتر تا 2500 میلیمتر میباشد و قادر به تحمل شرایط غرقابی خاك برای مدت چندین ماه میباشد . درختان كرت به ویژه در زمان جوانی به سرما حساس هستند . مینیمم و ماكزیمم دمای رویشگاههای طبیعی آن بین 1 الی 50 درجه سانتیگراد میباشد و ارتفاع رویشگاه آن از هم سطح دریا تا 500 متر بالاتر از سطح دریا میباشد . درخت كرت در ایران به صورت كاشته شده در منطقه خلیج و عمانی از ارتفاع 15 متر تا 30 متر بالاتر از سطح دریا ، در مناطق با اقلیم فرا خشك گرم تا بیابانی گرم و بارندگی سالانه ۱۲۵ - ۲۰۰ میلیمتر دیده میشود . حداقل دمای مطلق این مناطق 3 درجه سانتیگراد گزارش شده است .
رویشگاههای كرت در جنوب كشور دارای خاكی با بافت متوسط و آهكی میباشد و در بعضی رویشگاهها شور و قلیا ، دارای pH خنثی تا كمی قلیایی ، فاقد گچ و در بعضی رویشگاهها درصد مواد آلی متوسط ( رنگ خاك تیره ) و در برخی موارد در صد مواد آلی كم و اندك ( رنگ خاك روشن ) میباشد . از نظر ژئومورفولوژی كرت عمدتا" روی دشتهای سیلابی دارای بافت سیلتی و لومی و در محل تجمع سیلابهای فصلی مستقر گردیده است . به دلیل نیاز بیشتر آبی گونه كرت نسبت به سایر گونههای بومی آكاسیا در ایران ، بهتر است این گونه در اراضی با سطح سفره آب زیر زمینی بالا و به عنوان یك درخت سایه دار در پاركهای جنگلی و یا در حاشیه و كنار جادهها و اتوبانهای خارج شهر كاشته شود . جهت ایجاد سایه مناسب ، باید در سالهای اول كاشت ، با هرس فرم شاخههای درخت ، تاج پوشش درخت را در ارتفاع بالاتر از 2 متر ایجاد كرد .
ازدیاد :
متداول ترین روش ازدیاد كرت كاشت بذر میباشد و میتوان نهالهای گلدانی آن را نیز تولید كرد . نهالهای لخت ریشه آن قابل استفاده نمیباشد . زیرا در اثر صدمات وارده به ریشههای آن ، در صد زیادی از نهالها ممكن است خشك شوند . در مناطق جنوبی هند جهت ازدیاد مصنوعی كرت ، در ماههای فروردین ـ خرداد بذور رسیده آن را جمع آوری میكنند . نیامهای جمع آوری شده از درختان كرت ، در مقابل آفتاب خشك میشوند و با ضربات چوب بذور از نیامها جدا میشوند . بذر كرت را میتوان در انبارهای با شرایط سرد و خشك به مدت بیش از 3 سال نگهداری كرد كه البته در این مدت مقدار كمی از قوه نامیه آن كاسته میشود . از آنجایی كه درختان كرت هر ساله نیام و بذر فراوانی تولید میكنند ، بندرت اتفاق میافتد كه نیاز به انبار كردن بذور آن به مدت بیشاز 3 سال باشد .
در هر كیلوگرم بذر كرت 000/11-000/7 عدد بذر وجود دارد . اگر بذور در آب داغ 80 درجه سانتیگراد تیمار گردند به خوبی جوانه میزنند . پس از تیمار بذور با آب گرم باید بلافاصه آنها را كاشت و نباید گذاشت تا مجدداً خشك گردند . بذور تیمار شده با آب گرم دیگر قابل انبار كردن و ذخیره سازی نمیباشند .
در هند ، جهت كاشت كرت در حاشیه مزارع یا اطراف جادهها به صورت نواری , از نهالهایی كه در گلدانهای پلیتنی تولید شده اند ، استفاده میكنند . بذور تیمار شده با آب گرم در گلدانهای به قطر 5 سانتیمتر و ارتفاع 22 سانتیمتر و به عمق 5/1 سانتیمتر در اسفند ماه كاشته میشوند . در هر گلدان 2 تا 3 بذر كاشته میشود . پس از سبز شدن بذور ، وجین علفهای هرز و آبیاری باید بطور منظم انجام شود . حدود یك هفته پس از كاشت ، بذور شروع به سبز شدن میكنند و نهالهای سبز شده در یك ماه اول، شدیداً به آبیاری منظم نیاز دارند . دانهالها در تیرماه همان سال جهت جنگل كاری آماده میباشند . برای تولید دانهالهای بزرگتر ( حدوداً یك ساله ) ، بذور در خرداد ـ تیر در گلدانهای بزرگ به ابعاد 40×20 سانتیمتر كاشته میشوند و در تیر ماه سال بعد جهت كاشت در عرصه آماده میباشند .